Department blong Agriculture mo Rural Developmen i kolem ol fama blong pripea ol karen kakae blong olketa long taem blong saeklon.
Technical Ofisa long Department blong Agriculture mo Rural Developmen, Peter Qwari, i talem se sam wik nomo i stap bifo saeklon sisen i stat long Vanuatu long manis November mo hemi taem ol fama i mas save wanem blong mekem sapos Vanuatu i kat wan moa saeklon.
Hemi talem se “ Ol fama i mas katem daon ol bigfala tri kolosap long ol fam aos we i save damejem ol kakae long garen mo katem daon ol branch blong tri blong i no foldaon mo kosem damej.”
“ Ol fama i mas nilim gud ol shata blong ol fam aos blong mekem sua se hemi sef sapos i kat saeklon,” Mr Qwari i talem.
“ Mo olketa crop olsem manioc, banana o aelan cabij hemia nao ol lokol kakae we yumi mas trimim we i minim se ol lif blong banana ol fama i mas katem daon, ol branch blong manioc oli mas katem i ko daon mo stokem gud i stap mo putum gud long wan sef ples.
“ Hemia blong pripea folem ol pas experience we saeklon i bin stap damejem plante ol kakae long karen.”
Mr Qwari i talem se folem plante ren naoia we kaontri bae i ko tru long hem bae i afektem plante ol crop from bigfala amaon blong wota we i ko long graon.
Hemi talem se long ol ples we I stap kat wota plante long taem blong ren, ol fama i mas movum ol kakae I ko antap long hae graon.
“ Yumi we yumi planem ol lifi vegetebol hemi easi nomo blong i save sting o nogud from tumas ren,” Mr Qwari i talem.
“ Wetwet taem hemi hae janis blong i kat moa ples blong ol catapila oli brid mo spoilem ol kakae long garen mo hemi impoten blong movum.
“ Ol fama i mas folem advaes ia blong mekem se saeklon i nosave spolem karen kakae we oli depen lem bigwan blong sapotem famili.”