Wan niu ripot hemi soem se Vanuatu hemi stap karem bigfala kost blong ol disasta bitim ol nara kantri.
Long ripot ia, TC Judy mo TC Kevin hemi kamaot olsem namba tri disasta we kat hae namba blong kost blong disasta impak raon long wol long 2023.
Ripot blong wan okanisasen Christian Aid hemi analisem kost blong 20 disasta we i bin kamaot long 14 kantri long 2023.
Jif Exekutif Ofisa blong Christian Aid, Patrick Watt hemi talem se ripot we oli wok lem hemi kat ol diferen infomesen blong ol kantri we kat ol bigfala ekonomik impak afta long wan disasta.
“Beh ol kantri we oli poa, olgeta nao oli fesem moa klaemet jenj disasta mo bigfala impak blem mo hemi no fair tu long olgeta,” hemi talem.
Vanuatu hemi kam numba tri long wan list tu we soem hamas long ol disasta oli kost blong wan man (per capita).
List ia hemi soem se TC Judy mo TC Kevin oli kostem USD$947 we emi Vt111,000 blong wan man.
Fes kantri we i kat wan disasta we i kat hae kost blong wan man hemi bigfala fae long Hawaii long manis blong August mo ripot hemi talem se hemi USD$4161 we hemi Vt487,000 blong wan man.
Namba 2 disasta hemi wan bigfala storm long Guam long manis blong Mei mo hemi USD$1455 we hemi Vt170,000 blong wan man.
Long yia ia, ripot hemi soem bikfala ekonomik impak blong Vanuatu se ol disasta we bin kilim ekonomi blong Vanuatu hemi bitim ol nara ekonomi blong wol.
Disasta blong tufala saeklon TC Judy mo TC Kevin hemi mekem se ekonomi blong Vanuatu hemi gro moa slo long 3.6% to 3%.
Vanuatu hemi traem blong stanap strong afta long 3 categori 4 saeklon long yia ia we hemi afektem bigwan ekonomi blong kantri.
Minista blong Faenans mo Ekonomik Manejmen, Hon John Salong i talem se kasem naoia kantri hemi stap long situation we hemi sef.
“Long yia 2020 kasem 2022 ol boda blong yumi oli klos from COVID-19 beh naoia long yia ia ol bisnis oli stat bakeken blong ribildim ekonomi blong kantri.”
Hemi talem se situation blong wan kauntri hemi depend long debt or kaon blong hem.
“Yumi saveh se yumi kat tri bigfala disasta we hitim yumi – TC Kevin, TC Judy mo TC Lola mo bae olgeta ripot blong damej bae costem yumi bigfala mane beh yumi stap long wan moderate debt distres level naoia we yumi stil saveh karem ol benefits blong helpim yumi.”
Hemi talem se ekonomi hemi orate beh yumi mas manej gud nomo blong save holem taet gud yumi long ol yia we stap kam.