I mas kat awenes blong pipol i save talemaot ol tinktink blong olgeta openli folem raet we Constitution i kivim.
Kierry Manassah, wan Experience Media Personal i talem toktok ia long Media Panel blong 2022 snap eleksen i no longtaem.
Mr Manassah i talem se plante pipol i fraet blong kamaot wetem real ID long social media blong talemaot tinktink blong olgeta.
“Yumi luk tu se afta 42 yia, oli stil fraet blong kamaot mo soem fes mo interact direk; Fulap oli stil yusum fake,” Mr Manassah i talemaot.
“Long mi olsem wan media persen mi stap traem blong wokem aot se bae i eva kat wan taem we bambae yumi save kat courage blong actuali toktok openli from constitution hemi provaedem. Constitution hemi givim raet long yu olsem wan citizen se i nogat wan man i alao blong pesekutem yu long tinktink blong yu, Wanem yu talem, yu kat raet lem from hemi tinktink blong yu. Nogat man i alao blong kam talem se yu rong, no hemia hemi choice mo opinion blong man. So i mas kat plante awenes blong pipol i andastanem se i nogat man pa i putum yu long jail from view blong yu, unless yu stap talem wan samting we hemi totali aotsaed mo hemi ko akensem loa blong defamation.
Mr Manassah i talem se social media hemi jensem bigwan landscape blong Vanuatu.
“Bifo yumi kat nomo VBTC, Dailypost mo ol nara media we oli nomo exist,” Mr Manassah i talem.
“So sins social media hemi enter long 2009 0 2008 mi biliv, mo yumi stat blong luk moa aktiv patisipesen blong ol pipol. So i kat direk interaction blong olgeta disisen maker wetem ol vota. Bifo hem ia hemi rili had, Bifo wan man we yumi votem hem, yumi harem hem nomo long Palemen o VBTC i kasem hem i interview hem. Be tete landscape ia hemi jens, hemi expand, moa asesebol, even man we i stap long wan remote ples hemi stil save askem wan wan kwesten direk long wan lida o wan man we i wantem kam insaed long Palemen.
“From aksesibility i mekem se ol politicians oli capitalised plante long hem blong oli putum aot ol tinktink blong olgeta. Oli yusum blong ol campaign, putum aot ol polisi blong olgeta.
Stevenson Liu, nara media personal i talem se fulap toktok we i kamaot long social media tru.
“Fulap long ol toktok ia i kamaot ia hemi factual(tru) be hemi haed olsem sapos yumi tokbaot ol isu olsem korapsen mo traditional media hemi nosave ripotem evri samting.
“Sam pej long social media oli mas mekem ol lida oli akaontable long ol spending blong publik fund o disisen we oli tekem mo i kamaot long social media we plante pipol i kat akses long hem.
Mr Liu i talem se media i mekem Right to infomesen blong pipol i kat akses long ol infomesen blong kavman.
Hemi talem se loa ia i kam blong promotem transparency.